عصر ایران- بیماری آلزایمر و سایر اختلالات زوال عقل شایع ترین انواع ناهنجاری های عصبی مرتبط با سن هستند. بر اساس گزارشی از بین المللی بیماری آلزایمر (ADI) (فدراسیون بین المللی غیرانتفاعی متشکل از انجمن های آلزایمر و زوال عقل از سراسر جهان)، انتظار می رود که تا سال 2030، حدودا 78 میلیون نفر با اختلالات شناختی ناشی از زوال عقل زندگی کنند.
در این میان تحریک مغز با فرکانس های 40 هرتز، با شماری از آزمایش های اولیه موفق، مسیر امیدوارکننده ای را برای درمان بیماری آلزایمر به روی محققان گشوده است.
اما اینکه چرا و چگونه چنین درمانی در سطوح مولکولی و سلولی کار می کند، هنوز به خوبی شناخته نشده است. یک مطالعه جدید که یافته های کامل آن از طریق مجله معتبر نیچر قابل دسترسی است، نشان می دهد که تحریک 40 هرتز به افزایش فعالیت سیستم "گلیمفاتیک" کمک می کند. این سیستم به منظور پاکسازی ضایعات متابولیک از جمله پروتئین های نا به جای مرتبط با بیماری آلزایمر، ضروری است.
توانایی ما در تفکر، یادآوری و تجزیه و تحلیل ذهنی، محور اصلی زندگی در هر کاری است که انجام می دهیم. با افزایش سن، بسیاری از این قابلیت ها شروع به افت می کنند و مغز ما دیگر نمی تواند سرعت معمول خود را حفظ کند.
در واقع، سن مهم ترین عامل خطر برای ایجاد بیماری های تخریب کننده دستگاه عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون است. تخمین زده می شود که در سال 2023 حدود 6.7 میلیون آمریکایی 65 ساله و بالاتر با آلزایمر زندگی می کردند و این تعداد به طور پیوسته در حال افزایش است.
با این حال، تا به امروز گزینه های درمانی چندان موثری در دست نیست. تعداد معدودی هم که در دسترس هستند، اغلب مقرون به صرفه نبوده و قیمت سالانه آنها به ده ها هزار دلار می رسد.
در سال 2016، گروهی از محققان موسسه فناوری ماساچوست (MIT) شروع به بررسی یک استراتژی جدید و نسبتا غیرمعمول برای درمان بیماری آلزایمر کردند: تحریک مغز با استفاده از نور و صوت با فرکانس 40 هرتز.
چرا؟
با سرپرستی دکتر Li-Huei Tsai تیمی از دانشمندان MIT متوجه شدند که امواج گاما در موش های مبتلا به بیماری آلزایمر کاهش می یابد. این امر به ویژه در هیپوکامپ، بخشی از مغز که مدت ها محل مطالعات گسترده روی حافظه و یادگیری بوده است، مشهود است. نتایج این بررسی تیم تحقیقات را به وجد آورد.
آیا تقویت مصنوعی فعالیت امواج گاما به مبارزه با زوال شناختی کمک می کند؟ در واقع، قرار دادن موش ها در معرض نور با فرکانس 40 هرتز به کاهش پلاک های آمیلوئید به تقریبا نصف میزان اولیه کمک کرد. گفتنی است که این پلاک ها از جمله نشانه های تشخیصی اصلی بیماری هستند.
از آن زمان، آزمایشگاه Tsai مطالعات متعددی را انجام داده است. همه این آزمایش ها نشان می دهند که تابش نور با سرعت چشمک زنی 40 چرخه در ثانیه یا اصواتی که با همان فرکانس کلیک می کنند، قادر به کاهش علائم بیماری آلزایمر در موش ها هستند.
دو مطالعه انسانی در مراحل اولیه به تایید ایمنی این رویکرد کمک کرده و نشان داده اند که مزایای مشابه مشاهده شده در موشها، ممکن است برای ما نیز در دسترس باشد. آنها هم اکنون در حال گردآوری افراد متخصص برای یک مطالعه نشانگر زیستی بزرگ به نام HOPE هستند که نتایج آن تا سال 2025 در دسترس قرار خواهد گرفت.
دور جدیدی از آزمایش ها توسط آزمایشگاه Tsai پاسخ های قابل ملاحظه ای را ارائه کرده است. این یافته ها نشان می دهد که تحریک 40 هرتزی با تقویت یک "سیستم لوله کشی خاص" در مغز که به نام سیستم گلیمفاتیک شناخته می شود، مواد زائد متابولیک از جمله پلاک های آمیلوئید بدنام مرتبط با بیماری آلزایمر را دفع می کند.
بدن ما دائما در حال تولید مواد زائد است: موادی که از فرآیندهای متابولیک مانند سنتز پروتئین باقی می مانند، اما نمی توانند مورد استفاده دیگری قرار بگیرند. اگر این مواد زائد روی هم انباشته شوند، شروع به ایجاد اثرات سمی روی بافت های اطراف خود می کنند و این موضوع به هیچ عنوان خوب نیست.
سیستم گلیمفاتیک از کانال های ریز و تخصصی تشکیل شده است که در امتداد رگهای خونی مغز حرکت می کنند و به مایع مغزی نخاعی؛ مایعی بیرنگ که مغز را احاطه کرده و مواد مغذی را فراهم می کند، دسترسی سریع و آسان به همه نواحی می دهد.
به لوله هایی در خانه فکر کنید که آب را به هر جایی که نیاز است منتقل می کنند. طی این کانال ها، مایع مغزی نخاعی به بافت «گوشتی» مغز وارد می شود، یعنی همان جایی که با مایع میان بافتی آلوده مخلوط خواهد شد. مایع مغزی نخاعی تمام مواد زائد را در فضای بین نورون ها جمع آوری می کند تا مایع میان بافتی تمیز به بافت مذکور بازگردد. در ادامه مواد زائد برای فیلتر شدن و دفع به غدد لنفاوی گردن فرستاده می شوند.
دکتر Tsai و همکارانش برای آزمایش اینکه آیا تحریک 40 هرتز بر سیستم گلیمفاتیک تاثیر می گذارد، این موضوع را بررسی کردند که آیا مداخله مذکور با هرگونه تغییر در جریان مایعات در مغز مرتبط است یا خیر. آنها دریافتند که موش هایی که تحت درمان با تحریک گاما قرار گرفتند، مایع مغزی نخاعی بیشتری در بافت مغزشان در مقایسه با موش های درمان نشده داشتند.
آنها همچنین متوجه شدند که این مایع در موش های تحت درمان با سرعت بیشتری از مغز خارج می شود، احتمالا به دلیل بزرگ شدن فیزیکی کانال های گلیمفاتیک خاص. در نهایت، غدد لنفاوی گردن موش هایی که تحریک 40 هرتز دریافت کرده بودند، در مقایسه با گروه کنترل، پر از آمیلوئید بتا بود. این موضوع نشان می دهد که پروتئین مضر مورد نظر با موفقیت از مغز خارج شده است.
فرهنگیان فعال در خدمترسانی به سالمندان
به گزارش ایسنا؛ برخی از فرهنگیان نیز حتی پس از بازنشستگی دست از تلاش و کوشش برنداشته و به گونهای دیگر پا در عرصه فعالیتهای خیریه میگذارند.
محمود زارعی مدیرعامل انجمن آلزایمر خیریه امام جواد(ع) در استان مرکزی نمونهای از این دست فرهنگیان است که به مدت چهار سال در خیریه جامع سالمندان استان مرکزی به سالمندان خدمترسانی میکند.
او که سابقه کاری 40 ساله دارد و 11 سال است با بهزیستی همکاری میکند ثابت کرده است معلمان با روحیهای خستگیناپذیر همواره به عنوان یاریدهندگان فرهنگی به دنبال تاثیرگذاری در جامعه بودهاند.
وی در این خصوص میگوید: در شهرستان اراک سالمندان مبتلا به آلزایمر بسیار بود و این امر سبب شد با کمک مدیرعامل انجمن بیماران آلزایمری تهران به فکر تاسیس انجمن مذکور در سال 88 برآییم، سپس با کمک خیرین تمهیدات لازم جهت راهاندازی تامین شد.
زارعی با بیان اینکه 75 سالمند مرد در این مرکز خدماتدهی میشوند، میگوید: بخش بانوان را به دلیل مسائل عمرانی ساختمان همچون ورودی مشترک تعطیل کردهایم، اما در حال حاضر با کمک خیرین و خرید یک قطعه زمین در شهرک رضوی دو ساختمان در سه هزار و 226 مترمربع زیربنا برای ساخت یک مرکز دیگر در سه طبقه پیشبینی شده است که هفته جاری ساخت آن با کمک خیرین به صورت سوئیتی شروع خواهد شد.
وی بیان میکند: طبقه پایین دارای گنجایش 286 نفر بیمار است و این مرکز سالمندان آلزایمری مجهز به درمانگاه، بخش فیزیوتراپی و... است. در روز کلنگزنی 118 میلیون تومان از سوی خیرین و مشارکتهای مردمی تعهد شده است. محیط مرکز کاملا استاندارد بوده و با بهزیستی و دارایی همکاریهای لازم به عمل آمده است.
وی در ادامه میگوید: با وجود مشکلات موجود بر سر راه علاقمند بودم در خدمت افراد مظلوم و سالمند و مخصوصا بیماران روانی و مزمن باشم چراکه سالمندان نیازمندترین افراد جامعه برای کمک هستند.
زارعی اظهار میکند: بیش از 70درصد خیرین از جامعه فرهنگیان هستند و در مجموعه آموزش و پرورش استان ماهانه از حقوق 420 فرهنگی کسر شده و برای اهداف خیریه به حساب این مرکز واریز میشود که تماماً برای سالمندان هزینه میشود.
وی میگوید: جشن روز پدر امسال یکی از بهترین برنامهها بود که در 10 سال گذشته در اراک برگزار شد. در مرکز سالمندان جدید کوی رضوی نیز ایجاد شادی و نشاط و محیطی شاداب از جمله برنامههای این مرکز است.
این معلم بازنشسته معتقد است که بازدید دانشآموزان از خانه سالمندان یک حرکت تربیتی عالی است که موجب میشود آنها از نزدیک این خانه را مشاهده کرده و اخلاقیات و احترام به بزرگترها را با این اقدام عملی یاد بگیرند.
زارعی صداقت، کردار نیک و اعمال نیک را از جمله ویژگیهای یک معلم موفق میداند و در خصوص مشکلات جامعه فرهنگیان بیان میکند: وضعیت فرهنگیان در مقایسه با سایر ادارات از نظر مالی چندان تعریفی ندارد و با توجه به سختی کاری که دارند باید به این قشر از جامعه بیشتر رسیدگی شود چرا که استحقاق این توجه از لحاظ معیشتی را دارند تا با خیالی آسودهتر به امر تعلیم و تربیت بپردازند.
به گزارش ایسنا؛ به گفتهی اغلب معلمان، تاثیرگذاری وضعیت معیشتی معلمان در امر تعلیم و تربیت 100 درصد است. طبیعتاً اگر مقام و منزلت معلمان با توجه بیشتری گرامی داشته شود، معلمان نیز با طیب خاطر و با دلسوزی بیشتری به امر مهم تعلیم و تربیت خواهند پرداخت، البته با وجود این مسائل آنها از هیچ کار خیری فرونمیگذارند.
گزارش از راضیه قربانی، ایسنا مرکزی